Antoon Sanders-Ossekop
Antonius ( Antoon) Sanders werd op 9 december 1857 te Haaksbergen geboren.
Zoon van Albertus Sanders en Johanna Effting.
Het eerste pand links was de smederij van Albertus Sanders ernaast de ijzerwarenwinkel met aangrenzend het woonhuis van de familie waar op 9 december 1857 Antonius Sanders werd geboren.
Uittreksel geboorteregister Antonius Sanders, Juli 1886. Benodigd voor huwelijk met
Antonette Mosman.
Op 29 oktober 1868, Antoon was 10 jaar , verhuisde het gezin Sanders naar Enschede. In eerste instantie werd door vader Albert aan de Oldenzaalsestraat de nieuwe smederij geopend maar al snel was deze lokatie te klein en verhuisde men naar de Molensteeg. Hier werd alles grootser aangepakt. Spoedig groeide de kleine smederij uit tot een machinefabriek en ijzergieterij. Alberts oudste zonen , Jan en Bernard zouden hun vader aan de Molensteeg opvolgen en de jongste zonen Antoon en Albert jr. begonnen ieder hun eigen smederij. Op 19 augustus 1886 trouwde Antoon Sanders met de uit Enschede afkomstige Antonette Mosman. Uit dit huwelijk werden 2 zonen en drie dochters geboren. In datzelfde jaar opende Antoon, in het pand van zijn schoonvader Frans Mosman, aan de Haverstraat 31 te Enschede zijn eigen smederij. Deze smederij legde zich toe op smeedwerk van huishoudelijke aard. Naast de smederij begon Antoon een winkel in huishoudelijke artikelen en ijzerwaren.
Aanvraag vergunning om een smederij en ijzerwinkel te mogen beginnen aan de Haverstraat te Enschede door Antoon Sanders in 1886.
Advertenties uit de Twentsche Courant van 23 September 1886 .
Antoon Sanders tenzame met zijn vrouw, Antonette Sanders-Mosman en hun vier kinderen. vlnr.: Albertus Johannes Sanders, Johanna Berendina Jacoba Sanders, Maria Johanna Sanders ( zij overleed ca. een half jaar later in 1896. ), Antoon Sanders , Franciscus Bernardus Sanders en Antonette Mosman.
Gezamelijke advertentie van zowel de machinefabriek als de ijzerwarenwinkel van de
familie Sanders in de Twentsche Courant van 23 september 1886.
In 1883 overleed Antoon's vader, Albertus Sanders. De firma A.Sanders&Zonen werd door de broers Jan (Johannes Lodewijkus) en Bernard ( Bernardus ) voortgezet. Zoals reeds hierboven genoemd begonnen de twee jongste broers, Antoon en Albert jr , hun eigen smederij. Pas in 1888 zien we dat de broers onderling alles geregeld hebben met betrekking tot de nalatenschap ener wederzijds geen vordering meer bestaat.
Aanvraag van vergunning om de smederij/ijzerwinkel te vergroten. Juli 1890
Geregeld werd de winkel vergroot. Advertentie Enschedesche Courant 2 juli 1893.
Enschedesche Courant 15 Oktober 1893.
Antoon Sanders Antonette Sanders-Mosman
Van alle markten thuis. Bij de firma Sanders werd destijds ook fietsen verkocht.1898
14 Maart 1897 Enschedesche Courant en een advertentie uit de Tubantia van 30 April 1898
Deel van lijst "Hoofdelijke Omslag " 1899. De burgers van Enschede werden ingedeeld in klasse afhankelijk van hun belastbaar inkomen. We zien hier dat Antonius Sanders in 1899 een inkomen had van ca. 2050,-. Als vergelijk :fabrieksarbeiders, timmermannen, metselaars , onderwijzers ,landbouwers en politieagenten zaten tussen 350,- en 550,- gulden .
Nota voor de R.C. Jongensschool
In 1903 verhuisde de firma naar de overzijde op nummer 38. De smederij bevond zich achter de winkel en had de ingang aan de Stadsgravenstraat. Het pand op nummer 31 werd verhuurd aan de manufacturen handel Resink & Co. De winkel in huishoudelijke artikelen kreeg de naam Magazijn “ de Ossekop".
Advertentie Twentsche Courant Februari 1903 en Sanders aangesloten aan het "telefoonnet " Advertentie in Tubantia 16 Febr. 1905
Advertentie Tubantia 27 Mrt. 1905
De Haverstraat met rechts naast het grote pand met de twee bogen het nieuwe onderkomen van de firma "de Ossekop". De smederij bevond zich aan de achterzijde met de ingang aan de Achterstraat, nu de Stadsgravenstraat.
Briefhoofd van Magazijn "de Ossekop"1905
De kinderen van Antoon Sanders en Antonette Mosman rond 1906. Vlnr.: Annie , Marie , Frans en Albert.
Advertentie uit de Tubantia van 16 juni 1906
Tubantia 16 November 1907
Tubantia 15 Augustus 1907
Advertentie uit de Tubantia van 26 juni 1909. Advertentie uit de Tubantia van 19 juni 1909.
Advertentie uit de Tubantia van 13 november 1909.
In mei 1911 werd besloten om aan de Stadsgravenstraat een bestaand pand om te bouwen tot magazijn met boven gelegen woonhuizen. De aanbesteding vond plaats in hotel De Klomp.
Aanvraag van bouwvergunning bij de gemeente Enschede.
In eerste instantie werd de begane grond als magazijn gebruikt voor de IJzerwarenwinkel. Later werd deze ruimte verhuurd aan Emma de Beer die een meubelzaak dreef. Boven het magazijn waren twee woningen. In het rechterwoonhuis kwam Later Albert Sanders, de oudste zoon van Antoon Sanders en
Antonette Mosman , met zijn gezin te wonen.
A : IJzerwarenwinkel "De Ossekop" , achter de winkel woonde Frans Sanders, de jongste zoon van Antoon Sanders en
Antonette Mosman, met zijn gezin.
B: Het te verbouwen pand tot winkelmagazijn met bovenwoonhuizen.
C: De smederij van de firma De Ossekop
D: Binnenplaats.
E: Het oude winkelpand waar Antoon Sanders in eerste instantie zijn zaak begon. Dit pand werd door de familie verhuurd aan manufacturen handel Resink & Co.
Luchtfoto Haverstraat
Tubantia 30 september 1911.
Op 17 Februari 1912 overleed Antoon Sanders geheel onverwachts. De overlevering vertelt ons dat hij aan het werk was op de zolder van het pand aan de Haverstraat. Aan de achterzijde bevond zich een soort van "buitenlift"waarmee men goederen naar beneden kon takelen. Hier is Antoon naar beneden gevallen op het dak van de keuken. Hij leefde nog enkele dagen maar bezweek tenslotte aan zijn verwondingen.
De zaak werd voortgezet door Antonette Sanders-Mosman met haar twee zonen, Albert en Frans. Op 31 december 1919 trok Antonette zich uit de zaak terug. Er werd een nieuwe vennootschap opgericht met als enige firmanten de twee broers. Albert en Frans waren veel in de verkoop te vinden terwijl de smederij door twee bekwame smeden en enkele smidsknecht werd beheerd.
Advertentie uit de Tubantia, 26 Oktober 1920.
In het begin van de jaren '20 trouwde eerst Albert met Dora Dröge en vervolgens op 5 september 1923 Frans met Rie Bak. Frans had zijn vrouw tijdens het huwelijk van zijn zuster Anna met Hendrik Bak kennen geleerd. Hendrik was de broer van Rie Bak.
Verlovingsfoto van Albert Sanders met Dora Dröge. Foto rond 1921 genomen.
Huwelijk Albert Sanders met Dora Dröge. Op deze dag trouwde tevens de zuster van Dora.
a. Hendrik Bak, hij was getrouwd met Anna Sanders, zuster van de bruidegom.
b. Annie Sanders, zuster van Albert ( e)
c. Frans Sanders, broer van Albert (e)
d. Antonette Sanders-Mosman, moeder van Albert.
e. Albert Sanders
f. Dora Dröge
g. Marie Sanders, zuster van Albert (e)
Huwelijk Frans Sanders met Rie Bak op 5 september 1923.
a. Rie Bak
b. Frans Sanders
c. Annie Bak-Sanders ( zuster van bruidegom)
d. Antonette Sanders-Mosman ( moeder van bruidegom)
e. Marie Sanders ( zuster van bruidegom)
f. Nelly Bak-Reekers ( moeder van bruid)
g. Albert Sanders ( broer van bruidegom)
h. Henk Bak ( man van c en broer van bruid )
i. Dora Sanders-Dröge, vrouw van Albert Sanders.
Op 61 jarige leeftijd liet Antonette Sanders-Mosman een nieuw woonhuis bouwen in de villawijk de Stadsmaten ( Stadsweiden) . Tot de aanleg van deze wijk, in 1907, liet de Enschedese bevolking hier hun vee grazen. Architect Herenberg ontwierp het "landhuisje " zoals te lezen valt in de bouwvergunning van 1 november 1920. Antonette bewoonde samen met haar ongehuwde dochter Marie de woning. Begin jaren '40 van de 20ste eeuw werd de woning verkocht aan het erachter gelegen katholieke ziekenhuis. Pas in de jaren '70 werd het huis gesloopt voor uitbreiding van het ziekenhuis.
Bouwtekeningen en bouwvergunningaanvraag Bisschopstraat 27 te Enschede. Foto links laat het oorspronkelijke
ontwerp zien. Enkele jaren later werd de keuken vergroot door middel van een aanbouw en tevens werd de
voorzijde veranderd.
Bisschopstraat, het huis rechts van de rokende schoorsteen werd bewoond door mevr.Sanders-Mosman.
Advertentie Tubantia 1925
Eind 1926 werd besloten om een tweede winkel in Arnhem te openen. Dit omdat de zaak in Enschede eigenlijk voor twee gezinnen te klein was. Frans vertrok op 6 augustus 1927 met zijn gezin naar Arnhem.
Arnhemsche Courant 4-8-1927
Arnhemsche Courant 10-08-1927
Arnhemsche Courant 30-11-1927
Ondanks de goede A-lokatie, de Steenstraat 78 , was dit avontuur van korte duur. De resultaten waren slecht en ook in Enschede gingen de zaken niet goed. Eind 1928 werd vervolgens besloten om Arnhem te sluiten. Frans en Rie betrokken een woning aan de Laaressingel te Enschede. Door gezinsuitbreiding werd dit onderkomen spoedig te klein. Binnen twee jaar werden er twee zonen geboren wat het aantal kinderen op zes bracht. Men verhuisde naar een groot herenhuis aan de Deurningerstraat 85 te Enschede.
Deurningerstraat 85 Enschede. Foto rond 1932 genomen. Voor het venster vlnr. Nel, Netty, Trees en Frans.
e grote depressie.
De jaren '20 waren een periode van economische voorspoed geweest. In 1929 stagneerde wereldwijd deze groei met als dieptepunt de "zwarte donderdag" op 24 oktober 1929. Op deze dag begonnen de aandelenkoersen op de New York's beurs extreem te dalen. Er ontstond paniek wat een sneeuwbaleffect ten gevolg had. Dit was het begin van de "Grote depressie" die de gehele jaren '30 zou duren met als hoogtepunt 1936.
Briefhoofd uit 1935
Door deze crisisjaren kreeg men bij Sanders met sterk stagnerende omzetten te maken. Na verschillende jaren slechte resultaten te hebben geboekt ging de 50 jarige firma failliet.
Tubantia 23 Juni 1936 Tubantia 27 juni 1936
Terwijl Frans een eigen brandstofhandel te Lonneker begon maakte Albert met behulp van zijn neef, die in Hengelo de huishoudelijke artikelenzaak "Ruppert" bezat, een doorstart. De nieuwe zaak opende zijn deur aan de Burgemeesterstraat hoek Noorderhagen. De panden van de opgeheven firma waren nog steeds eigendom van Antonette Sanders-Mosman. Besloten werd om deze te verhuren.
Advertentie in de Tubantia van 24 juli 1936. Hier zien we dat de familie de panden Haverstraat 38 en Stadsgravenstraat 42 te huur aanbied via het bekende makelaarskantoor Zijlsta, het huidige Snelder-Zijlstra.
Tubantia 30 januari 1937
Tubantia, 4 Juni 1937
Tubantia, 8 Januari 1938
Eind 1938 werd de samenwerking met de huishoudelijke artikelenzaak Ruppert uit Hengelo gestopt. De firma werd in een NV omgezet met als nieuwe vennoot Sanders Machinefabriek .
Artikel uit de staatscourant van 19 dec. 1938
Briefhoofd 1939
Begin jaren '40 verhuisde Antonette op 82 jarige leeftijd naar Hilversum. Dochter Annie en schoonzoon Henk bewoonde hier een huis aan de Diependaalsedrift wat ruim genoeg was om haar in huis te nemen. Achteraf bleek dit een slimme zet van Henk te zijn geweest. Nauwelijks bekomen van de verhuizing of Henk liet zijn schoonmoeder een papier ondertekenen die hem de volmacht gaf over haar vermogen .
Henk Bak liet in 1941 de inboedel van het huis van zijn schoonmoeder veilen.
Antonette Sanders-Mosman tenzame met haar twee dochters en schoondochter aan de Diependaalsedrift.
Vlnr. Annie, Antonette, Rie en Marie . Foto eind jaren '40 .
Het gevolg hiervan was dat Henk's zwagers, Albert en Frans, het nakijken hadden. Na de tweede wereldoorlog bleek, zonder medeweten van Frans en Albert, op één pand na, al het onroerendgoed te zijn verkocht. Henk gebruikte als excuus dat hij dit geld nodig had om zijn schoonmoeder te kunnen verzorgen. Het pand wat niet verkocht was en waar de firma destijds begon, werd op Henk's schoonzus, Marie Sanders naam geschreven.
Henk had het geld in zijn firma, T.M.V., geïnvesteerd. In aanvang een firma dat ziekenhuismeubelen verkocht en later zelf ging produceren.
Briefhoofd 1974.
De manier waarop Henk Bak het vermogen van zijn schoonmoeder had verkregen werd door zijn twee zwagers, Frans en Albert, natuurlijk betwist. Echter was na de tweede wereldoorlog, door manipulatie van Henk , moeilijk te achterhalen waar het geld precies gebleven was. De huidige waarde van het onroerendgoed zal nu enkele miljoenen euro's bedragen.
Doordat het huwelijk van Henk Bak en Annie Sanders kinderloos bleef had Henk geen opvolger in de zaak. Ondanks de onenigheid in de familie klopt Henk bij zijn zwager Frans en zus Rie aan. Henk's idee was het om Frans jr. bij hem aan het werk te zetten om te kijken of hij later de zaak kon overnemen. Rie wees dit verontwaardigd van de hand en vertelde Henk dat haar zoon zeker niet bij een "niet te vertrouwen " werkgever in dienst kwam.
Vervolgens werd besloten om de oudste zoon van Albert en Dora , Tonny in de zaak op te nemen. Toen Henk in 1955 overleed werd hij directeur. Ook de derde zoon van Albert en Dora, Frits, kwam destijds in de zaak. Samen wisten ze een bloeiende firma op te bouwen. In aanvang alleen een firma wat ziekenhuismeubelen verkocht maar later ook zelf ging produceren. Hiervoor werd een bestaande firma , die al voor TMV werkte, overgenomen. In de jaren '70 werd er een tweede fabriek in België geopend. Tot april 1985 bleef het bedrijf in handen van de familie Sanders. Toen werd het verkocht aan het Amerikaanse bedrijf "Stryker".
Vlnr.: Tonny, Herman , Frits en Albert Sanders. Foto rond 1950.
Vlnr.: Tonny, Herman , Frits en Albert Sanders. Foto rond 1950.
De doorstart van de firma de Ossekop door Albert Sanders in 1936, was echter geen lang leven beschoren. Al in 1949 ging de zaak ten onder. Dit betekende het definitieve einde voor de bekende huishoudelijke artikelen zaak.
Bovenste foto, het pand ( midden ) waar Sanders in 1903 naar verhuisde ( A) . Onderste foto, het pand waar Sanders in 1886 begonnen is ( E) . De gevel van dit pand hebben ze destijds veranderd. Foto's Maart 2012
Dit pand werd in 1912 gebouwd als magazijn (B). De rechter bovenwoning werd door Albert en Dora Sanders bewoond. Later heeft de familie het magazijn verhuurd aan Emma de Beer die hier een meubelzaak bedreef. Foto Maart 2012.
Een mangel van de firma Ant. Sanders. Deze werd in Duitsland gevonden en moet van voor 1912 zijn. De mangel
werd destijds in samenwerking met IJzergieterij Sanders geproduceerd en vervolgens in de ijzerwarenwinkel van
de familie verkocht.